Ostatnią budowlą o ogólnospołecznym znaczeniu dla Lipnicy wzniesioną w XX wieku, był pomnik króla Władysława III zwanego Łokietkiem. Warto zaznaczyć, iż jest to pierwszy w Polsce pomnik tego monarchy. Lipniczanie nie zapomnieli o królu, który pamiętnym aktem lokacyjnym zapoczątkował wielkość ich rodzinnego miasta.

Pomnik został odlany w brązie, a jego odsłonięcie nastąpiło 27 września 1998 roku. Projekt pomnika jest autorstwem artysty rzeźbiarza Czesława Dźwigaja, profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Profesor znany jest w Polsce jako twórca licznych pomników, między innymi spotkać je można w Nowym Wiśniczu, gdzie profesor się urodził.

„ ..Lata minęły, Łokietek pomnikiem stanął, On Lipnicy królewskie dał wiano.

Dziś spogląda na lipę co ją mieczem naciął i gdzie prawa miejskie osadzie nadano. ...”

... owe prawa miejskie aktem wydanym w Krakowie 12 III 1326 (co potwierdza napis na postumencie) Władysław król polski zwany Łokietkiem powierza Konradowi sołtysowi wsi Lipnik, by ten jako zasadźca, dokonał lokacji nowego miasta wg prawa średzkiego*. Dokument lokacyjny powołuje się przy tym, na wcześniejszy przywilej „prout in privilegio priori continetur”:

„Według tego co w przywileju dawniejszym kontynuujemy (...) i aby nie było to dalej źródłem błędów, które wynikają z wątpliwości i tworzą przepaść przez uchybienia spowodowane czasem i aby zabezpieczyć owe przywileje mądrze i roztropnie – stąd to świadectwo pisane: aby w rodzaju testamentu wzmocnić, w zgodzie ze zwyczajem (...) czyni się Lipnicę poniżej Bochni zlokalizowaną i chronioną prawem niemieckim, jak samo przez się rozumie z nowym rynkiem jak mówi średzkie prawo teraz udzielamy i przekazujemy w tym piśmie” .

Pierwsze słowa tego tekstu (już w języku polskim) widnieją na zwoju, który król trzyma w swej prawej ręce.

W 1430 r. na prośbę mieszczan lipnickich Mikołaj z Michałowa starosta krakowski wydaje transumpt, czyli uwierzytelnioną kopię tegoż dokumentu lokacyjnego.

Minęło prawie siedem wieków od czasu, gdy ten zasłużony król ponownie pojawił się na lipnickim rynku, lekko przygarbiony wiekiem, śledzi w milczeniu wydarzenia rozgrywające się na centralnym placu miasta. I tylko raz, sędziwy król obudzony z czternastego wieku snopem światła, wielce zdziwiony przemówił:

„ Jam nie z tej epoki, i rzekł do siebie – śpij dalej stary człowieku. ...”

Twórca pomnika nadał królowi rysy z wizerunku Jana Matejki – album „Poczet królów i książąt Polski”. Miecz i tarcza, to jakby przypisane monarsze rekwizyty, na walkach z wrogiem zewnętrznym i wewnętrznym upłynęło mu prawie całe jego długie życie. Ale król w prawej swej ręce trzyma też istotny dla Lipnicy dokument – akt lokacyjny miasta, jakby na potwierdzenie swych, także znacznych dokonań na polu osadnictwa. W zbliżonym okresie czasu lokowane zostały w okolicy jeszcze Królówka i Rajbrot.

Na wzór wcześniejszych uroczystości jakie odbywały się w Lipnicy z podobnych okazji, te związane z odsłonięciem pomnika króla Władysława Łokietka odbyły się nie mniej okazale. Przytoczmy zatem dokumenty tworzące akt erekcyjny pomnika

„W imię Trójcy Przenajświętszej Amen!, ku wieczystej chwale Rzeczypospolitej Polskiej!

Działo się to w siedmiowiekowym miasteczku Lipnicy Murowanej w dniu 27 września Roku Pańskiego 1998 w 516-tą rocznicę śmierci Błogosławionego Szymona z Lipnicy oraz w 53 rocznicę odzyskania niepodległości Polski po II wojnie światowej. Gdy na stolicy apostolskiej w Watykanie zasiadał Papież z rodu Polaków Jego Świątobliwość Jan Paweł II – kardynał Metropolita Krakowski Karol Wojtyła. Gdy Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej był Aleksander Kwaśniewski. Gdy na stolicy prymasowej przewodził Kościołowi Katolickiemu w Ojczyźnie Kardynał Józef Glemb. Gdy Marszałkiem Sejmu R.P. był Pan Maciej Płażyński. Gdy Marszałkiem Senatu była Pani Alicja Grześkowiak. Gdy Wojewodą Tarnowskim był Pan Aleksander Grad. Gdy Ordynariuszem Diecezji Tarnowskiej był Ks. Biskup Wiktor Skworc. Gdy Kierownikiem Urzędu Rejonowego w Bochni był Pan Edward Polek. Gdy Wójtem Gminy Lipnica Murowana był Pan Jerzy Piś. Gdy Przewodniczącym Rady Gminy Lipnica Murowana był Pan Stanisław Włodarczyk. Gdy Proboszczem i Dziekanem Dekanatu Lipnickiego był ks. mgr Stanisław Wiśniowski, katechetą był ks. mgr Piotr Mucha a Gospodarzem – Sołtysem Lipnicy Murowanej był Pan Józef Piotrowski inicjator budowy pomnika wdzięczności dla Króla Władysława Łokietka. Tę inicjatywę podjęło społeczeństwo Lipnicy Murowanej powołując społeczny Komitet Budowy w następującym składzie:

Józef Piotrowski - przewodniczący
Stanisław Włodarczyk - zastępca przewodniczącego
Edward Polek - sekretarz
Bronisław Pławecki - skarbnik
Jerzy Piś - koordynator budowy
Ks. Stanisław Wiśniowski - członek, doradca
Ryszard Chrzanowski - członek, przedstawiciel szkół
Mieczysław Przybyłko - członek, komendant OSP
Stanisław Paprota - członek, sołtys Lipnicy Górnej
Maria Bereta - członek, sołtys Lipnicy Dolnej
Stanisław Kędryna - członek, komendant gminny OSP

Opracowanie projektu pomnika wykonał Profesor A.S.P. w Krakowie Pan Czesław Dźwigaj, znany artysta – rzeźbiarz, przyjaciel Lipnicy. Roboty wstępne na placu zostały wykonane sposobem gospodarczym. Pomnik ulokowano na skwerku w Lipnicy Murowanej w rogu Rynku obok kościoła Błogosławionego Szymona z Lipnicy.

Obecnie Lipnica Murowana rozpoczęła starania o przywrócenie praw miejskich.

Zachowała przez wieki charakter miasteczka z pięknym Rynkiem na którym postawiono w 1913 roku figurę Błogosławionego Szymona, beatyfikowanego 24 lutego 1685 roku przez Papieża Innocentego XI, dzięki staraniom Króla Jana III Sobieskiego po historycznym zwycięstwie pod Wiedniem nad nawałą turecką 12 IX 1683 r.

Dzisiejsza Lipnica Murowana to piękne miasteczko. Założył je król Władysław Łokietek podnosząc do rangi miasta 12 III 1326 r. Jego syn Kazimierz Wielki ufundował miastu kościół pod wezwaniem Św. Andrzeja Apostoła w roku 1363.

Parafia Lipnica erygowana została prawdopodobnie w 1144 r. stąd obchodzony jubileusz 850 lecia powstania parafii pod przewodnictwem Nuncjusza Papieskiego abpa Józefa Kowalczyka i metropolitę krakowskiego kardynała Franciszka Macharskiego.

Pierwszy kościół miał być zbudowany w 1141 r. na miejscu gontyny pogańskiej. Obecny kościół stojący na tym miejscu pod wezwaniem św. Leonarda pochodzi z XV wieku i jest jednym z najcenniejszych zabytków budownictwa drewnianego nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Obecnie przechodzi generalny remont, po klęsce powodzi, która w dniu 9 VII 1997 r. bardzo znacznie go uszkodziła.

Na miejscu domu rodzinnego Grzegorza i Anny – rodziców Błogosławionego Szymona w latach 1636 – 1649 kościół pod wezwaniem Błogosławionego Szymona wzniósł wraz z Lipniczanami książę Stanisław Lubomirski ówczesny dzierżawca Lipnicy.

W wiekach XVI i XVII w Lipnicy było pięć kościołów: Św. Leonarda, Św. Andrzeja Apostoła, Błogosławionego Szymona oraz nieistniejące już: szpitalny Św. Krzyża wzniesiony na Przedmieściu Górnym w 1492 r. wraz ze szpitalem, czyli przytułkiem dla ubogich przez Króla Kazimierza Jagiellończyka. Nie istnieje również kościół Św. Urszuli z Towarzyszkami (XVI – XVIII wiek).

Z Lipnicą jest związany ród Hrabiów Ledóchowskich, herbu Szaława (trzy krzyże na błękitnym polu), którego zawołaniem są słowa: „Bacz na obyczaje przodków”. Rodzina Antoniego Ledóchowskiego i jego żony Józefy (z domu Salis Zizers), która przybyła do Lipnicy w 1883 roku, wydała dwie błogosławione: Bł. Marię Teresę – Matkę Afrykanów (29 IV 1863 – 06 VII 1922) beatyfikowaną przez Papieża Pawła VI 19 X 1975 r. założycielkę Sióstr Misyjnych św. Piotra Klawera, oraz Bł. Urszulę (14 IV 1865 – 29 V 1939) beatyfikowaną 20 VI 1983 r. w Poznaniu przez Jana Pawła II założycielkę Urszulanek Serca Jezusa Konającego. Kandydatami na błogosławionych są jeszcze z tej rodziny: świątobliwa matka błogosławionych Józefa i jej synowie Włodzimierz – generał oo jezuitów oraz Ignacy gen. Dyw. WP zamęczony w obozie koncentracyjnym w Gross Rosen.

W Lipnicy w 1977 roku założono pierwszą uczelnię wyższą na wsi Katolicki Ośrodek Studiów Społecznych, gdzie wykłady prowadzą księża profesorowie Seminarium Duchownego i Papieskiej Akademii Teologicznej w Tarnowie.,

Akt ten spisano w dniu odsłonięcia i poświęcenia pomnika króla Władysława Łokietka 27 IX 1998 r.

Komitet Organizacyjny Fundacji Pomnika

Boże Błogosław Tej Ziemi

Wystąpienia na otwarcie uroczystości odsłonięcia i poświęcenia pomnika Króla Władysława Łokietka

Szanowni Goście! Drodzy Rodacy!

W dniu dzisiejszym stanął między nami, przychodząc po wiekach spomiędzy Piastów, król Władysław Piastowicz zwany Łokietkiem. Odkąd jego miecz naznaczył królewską lipę, dając początek miastu Lipnicy, jego duch pozostał tu na stałe. Przypominając także potomnym jego dzieło zjednoczenia Macierzy w roku 1320 z ziem targanych wichrami historii.

Pomni dobrodziejstw jakich władca nam nie szczędził wynosząc Lipnicę ponad inne grody, winniśmy mu byli przez długie lata okazania wdzięczności i ofiarowania królowi cząstki ziemi, tak jak niegdyś on ofiarował ziemi cząstkę królestwa. Uczynił on Lipnicę Murowaną monumentem zdolnym oprzeć się licznym pożarom i pożogom wojennym, i takoż trwały monument jako synowie tej ziemi zamierzyliśmy mu poświęcić.

Król dał nam niegdyś miasto, my dzisiaj miastu dajemy króla. Zwiemy to naszą powinnością, bo przodkom zawdzięczamy naszą wolną Ojczyznę – tę dużą i tę tutaj – ziemię naszych ojców.

Udziałem naszym stała się radość z urzeczywistnienia tego zamysłu, który siłą wielu rąk i wsparciem możnych, a nierzadko i ubogich pozwolił, temu królewskiemu grodowi poczuć się godnym ugoszczenia swego historycznego władcy.

Jako przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Króla Władysława Łokietka, pragnę wszystkim gorąco podziękować za wsparcie mej inicjatywy. Dziękuję każdemu, kto w jakikolwiek sposób przyczynił się do urzeczywistnienia tego wiekopomnego dzieła. Ofiarodawców nie jestem w stanie wymienić, nie każdą pomocną dłoń zdołam uścisnąć, ale wiem, że każdym z was kierowały uczucia szlachetne i więź synów i przyjaciół Lipnicy. Naszą ojczyzną jest także nasza historia – bądźmy z niej dumni i potrafimy okazać jej wdzięczność, tak, by i potomni mogli nam ją okazać

Józef Piotrowski

*

Otwieram uroczystość odsłonięcia i poświęcenia pomnika króla Władysława Łokietka autorstwa obecnego wśród nas profesora Akademii Sztuk Pięknych pana Czesława Dźwigaja, powstałego ze składek społecznych.

Dlaczego społeczeństwo ufundowało pomnik Króla ? Odpowiedź na to pytanie można zawrzeć w trzech hasłach:

Po pierwsze - wyraża wdzięczność i mobilizację, po drugie- uczy, po trzecie – zdobi.

Pomnik króla Władysława Łokietka społeczeństwo ufundowało na wieczną pamiątkę ustanowienia praw miejskich Lipnicy Murowanej w 1326 r. oraz hojne uwłaszczenie dobrami królewskimi. Wspomnienie tego doniosłego wydarzenia z naszej historii będzie nas wszystkich mobilizowało do podjęcia starań o odzyskanie praw miejskich dla Lipnicy Murowanej.

Odsłaniany dzisiaj monument zawiera wiele pouczających treści. Uważny obserwator będzie miał doskonałą powtórkę z historii, jeśli dokładnie przyjrzy się naszemu pomnikowi. Dlaczego nasz pomnik zdobi nasze miasteczko, nie trzeba wyjaśniać, wszyscy widzimy.

Stanisław Włodarczyk