Na skróty
- RODO
- RAZEM Z UKRAINĄ!
- KORONAWIRUS
- CYBERBEZPIECZEŃSTWO
- CEEB - Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków
- Ekodoradca - Czyste Powietrze
- Ochrona środowiska
- Budżet
- Druki
- Kamerka Lipnica Murowana
- Regulamin monitoringu wizyjnego
- Czujnik jakości powietrza
- Ogłoszenia, przetargi, informacje
- Poradnik dla rolników
- Rozkład jazdy busów
- Sesje Rady Gminy
- Gospodarka Odpadami
- Program Rodzina 500+
- Plan Przestrzenny Gminy
- Opłata retencyjna
- Darmowe Porady Prawne
- Nabór na stanowiska urzędnicze
- Materiały dla Radnych
- Bezpieczeństwo - niezbędne strony
Kontakt
Urząd Gminy w Lipnicy Murowanej
32-724 Lipnica Murowana 44
godz. pracy:
7:30 - 15:30
tel. +48 14 68 52 100
+48 14 68 52 101
fax. +48 14 68 52 102
email: gmina@lipnicamurowana.pl
Spojrzenie na Lipnicę Górną
czwartek, 10 maja 2012 12:46
Współczesny wizerunek topograficzny wsi sąsiadującej od wschodu z Lipnicą Murowaną, uwarunkowany został lokalnym ukształtowaniem powierzchni terenu. Lipnica Górna zajmuje zasadniczo obszar zlewni Potoku Górzańskiego będącego lewym dopływem Uszwicy. Ciągi osadnicze biegną wyniesionymi ponad doliny skłonami wierzchowin tworząc typ wielodrożnicy. Zabudowa jest stosunkowo luźna, ale tworzy też bardziej zwarte zespoły zagród zwanych przysiółkami. Stosunkowo obszerna dolina Potoku Górzańskiego przebiegająca na kierunku zachód – wschód, otoczona jest dookolnym pasem wierzchowin – działów osiągających wysokości rzędu 400 m npm. Od północnego-zachodu dolina Potoku Górzańskiego zamknięta jest grzbietem Osiczyna, który jest zarazem wododziałem między Uszwicą a Rabą, grzbiet ten kulminuje wysokością 418 m. Pojedyncze zabudowania sąsiadują w tym rejonie ze wsią Połom Wielki w gminie Nowy Wiśnicz. Od północnego wschodu zlewnia Potoku Górzańskiego zamknięta jest grzbietem wychodzącym z najwyższego w tym rejonie Bukowca (420 m). Grzbiet ów, obniża się w kierunku Lipnicy Murowanej osiągając na wzgórzu Lipczonka wysokość 360 m. Górną część grzbietu zajmuje stale rozrastający się przysiółek Wymyślna, obok tradycyjnej gospodarskiej zabudowy wyrasta zabudowa rekreacyjna - willowa.
Po zachodniej stronie dolinę Potoku Górzańskiego zamyka pas zalesionych wzgórz łączących się na południu z najwyższym w tym rejonie wzniesieniem - Paprotną (436 m). Wzdłuż opadającego ku wschodowi grzbietu ciągną się zabudowania przysiółka Granice, jest to zarazem południowa granica wsi; Z tej strony sąsiadem jest Rajbrot.
W obrębie tak zakreślonego obszaru sołectwa występują już wewnętrzne ciągi osadnicze, a to na Działach Północnych i Działach Południowych oraz w samej dolinie Potoku Górzańskiego Skotnica i Nadole.
Powierzchnia sołectwa Lipnica Górna wynosi 14,65 km², zamieszkuje go 982 osoby.
„ ... Przejdź się wierzchowiną przez rozległe Działy
I patrz w świat daleki, co oczy nie znały,
Lipnica to Górna, bo na górach leży
- całą ją obaczysz z parafialnej wieży.
Od Paprotnej Góry po Wymyślnej strony,
Dolina się ciągnie aż po Działów skłony
I od wzgórz Połomia po miejskie Gliniki
Pola orne widać, lasy i strumyki.
I Potok Górzański wartko tędy płynie,
Niesie z falą wieści o naszej dziedzinie,
Prawdy i legendy, trud pracy rolnika
Tym do serc lipniczan tą melodią wnika.
Lipnico ty Górna, kolejne nastało stulecie -
A ty zawsze jesteś najpiękniejsza w świecie! ...
Osadnictwo, w tym rejonie zostało zapoczątkowane podobnie jak w przypadku Lipnicy Dolnej wraz z rozprzestrzenianiem się terytorialnym miasta Lipnicy i obejmowało coraz wyżej położone tereny, bocznej w stosunku do Uszwicy dolinie. Wieś wyodrębniła się ostatecznie w samodzielną osadę, w górnej części obszaru 100 łanów nadanego przez króla Łokietka w 1326 r.. Jan Długosz wspomina o niej w swojej kronice pod rokiem 1462, nazywając ją Lypnycza Superior (Lipnica Górna). W 1492 r. występuje w dokumentach jako Przedmieście Górne, w 1515 wieś Górna, w 1552 Górna Wieś, a lustracja z roku 1564 wymienia Lipnicę Górną w postaci zapisu „Wiesz Górna albo przedmieście”. Miejscowi nazywali ją Lipnica Górnia, a także Górniewieś, a na jej mieszkańców mówiono górzanie.
Lustracja podaje też, iż mieszka tu 53 kmieci i 1 zagrodnik, gospodarowali oni na 8 łanach, płacąc z każdego łana po 1 grzywnie. Ponadto obciążeni byli innymi powinnościami jak, sep, stacyjne, roboty oraz dostawą drobiu i nabiału.
Na Przedmieściu Górnym zlokalizowane były składy i liczne warsztaty rzemieślnicze, zwłaszcza garncarskie, jako iż tu znajdowały się bogate pokłady gliny. W 1492 r. król Kazimierz Jagiellończyk wzniósł na Przedmieściu Górnym kościół p.w. św. Krzyża istniejący do II-giej połowy XVIII w., a przy nim szpital (przytułek dla ubogich).
Rozwijające się po zachodniej stronie miasta, bezpośrednio za bramą Krakowską przedmieście, pozostało ostatecznie w granicach administracyjnych Lipnicy Murowanej, w odróżnieniu od Przedmieścia Dolnego. Nawiązując do historii wsi warto wspomnieć o epizodzie z roku 1914, w grudniu tegoż roku w miejscowej szkole stacjonowali polscy żołnierze z I-szej Brygady Legionów Piłsudskiego. Bywał te ż tu i sam brygadier odwiedzając swoich „legunów”. Na pamiątkę tego wydarzenia, Szkoła Podstawowa w Lipnicy Górnej nosi imię I-szego marszałka Polski, Józefa Piłsudskiego.
Krajobraz Lipnicy Górnej tworzy falująca przestrzeń wierzchowinowych działów i dolin licznych potoków. Obszerna zlewnia Potoku Górzańskiego nachylona jest ku wschodowi i otwiera się w swej osi na dolinę Uszwicy. Graniczne rejony Lipnicy Górnej, to ciągi wzgórz, pokryte są one płatami lasów nadającymi wsi szczególnie atrakcyjnej oprawy. Wspomniane już wzgórza, a zwłaszcza rejon Wymyślnej, Osiczyny, Granic, stanowią niezwykłe strefy widokowe na cały dookolny obszar Pogórza Wiśnickiego i pasma Beskidów na południu.
Z geologicznego punktu widzenia stanowią one strefy antyklin (wypukłe ułożenie warstw) Nowego Wiśnicza i Żegocina – Czchów zbudowanych z odpornych na wietrzenie piaskowców istebniańskich dolnych. Wewnątrz nich przebiega pas lipnickiej synkliny, na obszarze której dominują mniej odporne piaskowce eocenu i łupki pstre.
Potok Górzański, którego sieć źródłowych potoków bierze początek pod grzbietem Osiczyny i Paprotnej liczy 5 km długości, wpada do Uszwicy w Lipnicy Murowanej w rejonie zabytkowego kościoła św. Leonarda. Innym potokiem o wyraźnie wykształconej dolinie jest Księży Potok wypływający z Południowego Działu, ten wpada również do Uszwicy w rejonie przysiółka Porzecze.
By doznać uroków rozciągających się ze wspomnianych wzgórz, warto wybrać się na wędrówkę niebieskim szlakiem turystycznym przecinającym Pogórze Wiśnickie z północy na południe. Część tego szlaku przebiega bowiem przez obszar Lipnicy Górnej. Od rezerwatu „Bukowiec” (Kamień Grzyb”) szlak biegnie widokową wierzchowiną Północnych Działów po czym schodzi w lej źródłowy Potoku Górzańskiego. Tu od niedawna zadomowiły się bobry, ich tama przegrodziła nurt strumienia. Szlak z kolei przemierza malownicze partie pól i łąk by ostatecznie wejść w kompleks lasów rozciągających się z masywu Paprotnej. Właśnie ta góra jest najbardziej atrakcyjnym turystycznie obszarem na terenie Lipnicy Górnej. Uroku i sławy temu miejscu przydaje grupa efektownych ostańców skalnych zwana „Kamieniami Brodzińskiego” na cześć poety mieszkającego w czasach swego dzieciństwa w Lipnicy i Rajbrocie. W złożu piaskowców wskutek erozji i wietrzenia powstały ciekawe formy przyrody nieożywionej - baszty i grzyby. „Kamienie Brodzińskiego” objęte są prawną forma ochrony, stanowią pomnik przyrody. Do i wokół „Kamieni Brodzińskiego wytyczone zostały ścieżki przyrodnicze prezentująca historię tego obszaru i jego zasoby przyrodnicze.
Wychodnie piaskowcowe na Paprotnej leżą w paśmie brzegowym zalegania piaskowców istebniańskich, ciągnących się przez obszar wsi w kierunku północnym poprzez Wymyślną po wierzchowinę Bukowca (szczytowa ambona). W rejonie ostatnich zabudowań Wymyślnej leżących w tej strefie znajdują się ciekawe wychodnie, na jednej z tych granicznych ławic powstał niewielki, ale efektowny wodospad.
Skłonem wzgórza Paprotna przebiega droga wojewódzka z Muchówki do Tymowej przez Lipnicę Murowaną. W najwyższym jej terenowym punkcie znajduje się przystanek PKS oraz kompleksowo urządzona baza turystyczna p.p. Chmurów, tworzy ją parking, zajazd gastronomiczny „Pod Kamieniem” oraz hotel. Stanowią one cenne uzupełnienie przyrodniczych wartości wzgórza Paprotna.
W Lipnicy Górnej na bazie zaprezentowanych walorów krajobrazowych i rolniczych tradycji rozwinęły się gospodarstwa agroturystyczne i system sprzedaży produktów wytworzonych w rodzinnych gospodarstwach, tzw. „Lipnicki koszyk”. Będąc na Granicach warto odwiedzić znajdujące się po przeciwnej stronie drogi od zajazdu, a w sąsiedztwie niebieskiego szlaku turystycznego Ekomuzeum p. J. Wnęka. Zgromadził on wiele interesującego sprzętu używanego dawniej w wiejskim gospodarstwie. Prezentuje w nim również okazy przyrodnicze.
Innym atrakcyjnym obszarem, a zarazem ciągiem komunikacyjnym jest droga z Nowego Wiśnicza do Lipnicy Murowanej, słynny trakt węgierski. Od wzniesienia na Bukowcu, aż po Lipnicę stanowi równocześnie strefę widokową na pas ostatnich wzniesień Pogórza Wiśnickiego, a pierwszych Beskidu Wyspowego. Wędrując tą trasą od Bukowca (z Nowego Wiśnicza) spotkać można też wiele figur przydrożnych. Na Wymyślnej zwraca uwagę kapliczka słupowa wzniesiona pod koniec XIX w., kamienna, w kształcie czworobocznego postumentu z płaskorzeźbami: Matka Boska z Dzieciątkiem, św. Jakub, św. Szymon z Lipnicy. We wnęce, znajduje się rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego. W niewielkiej od niej odległości stoi kamienna figura z pełnoplastyczną grupą Ukrzyżowania, wzniesiona została w 1878 r.
W niszy postumentu znajduje się rzeźba Matki Boskiej Różańcowej z dzieciątkiem, figura nakryta jest blaszanym daszkiem.
Niecodzienna w swym kształcie jest wzniesiona w XVIII w. na Lipczonce kamienna kolumna zwieńczona metalowym krzyżem i ozdobną głowicą, utożsamiana z jedną z tzw. „kolumn lotników”.
W ciągu głównej drogi w dolinie Potoku Górzańskiego stoi kamienna kapliczka majstra Twaroga, wzniesiona w 1878 r. z fundacji Wieciechów, to kapliczka z Grupą Ukrzyżowania. Dopełnieniem małej architektury sakralnej są kapliczki szafkowe, zawisły na przydrożnych drzewach, w swych wnętrzach kryją krzyże i figurki N.P. Maryi. Schodząc z Lipczonki wkracza się na powrót w strefę Przedmieścia Górnego dającego historyczny początek Lipnicy Górnej.
Lipnica Górna posiada dobra dostępność komunikacyjną, sieć dróg łączy wszystkie najważniejsze osiedla. Od strony północnej, z drogi krajowej nr 965 odchodzi lokalna droga przebiegająca wzdłuż osi doliny, czyli centralnymi partiami obszaru wsi. Łączy się ona z inną, wspomnianą już drogą lokalną biegnącą od Nowego Wiśnicza przez Bukowiec, i Wymyślną. Południowymi obrzeżami wsi przebiega natomiast główna oś komunikacyjna gminy, czyli droga o znaczeniu wojewódzkim nr 966. Z Muchówki przez osiedle Granice do Lipnicy Murowanej.